Επίκουρος

Ο Επίκουρος που γεννήθηκε στη Σάμο, υπήρξε διάσημος φιλόσοφος και ιδρυτής ίδιας φιλοσοφικής Σχολής, που έλαβε και το όνομά του (Σχολή των Επικούρειων). Ήταν φτωχικής καταγωγής. Από ηλικίας 12 ετών άρχισε να ασχολείται με τη φιλοσοφία, παρακολουθώντας μαθήματα κοντά στον Πάμφιλο, οπαδό της πλατωνικής φιλοσοφικής διδασκαλίας.
Έγραψε περί τα 300 έργα, από τα οποία όμως δεν σώθηκαν παρά λίγα αποσπάσματά τους.
Πίστευε πως αρχή όλων των όντων και πραγμάτων είναι μόνο η ύλη, έξω απ` την οποία δεν υπάρχει κάτι άλλο και ότι οι πνευματικές και ψυχικές λειτουργίες του ανθρώπου δεν είναι, παρά λειτουργικές εκφάνσεις της ίδιας αυτής της υλικής μοναδικής πραγματικότητας.
Σε συνέπεια προς την υλιστική τούτη κοσμοθεωρία του δίδαξε ότι: το μοναδικό απόλυτο αγαθό είναι η ηδονή, όχι όμως η `εν κινήσει`, δηλαδή η στιγμιαία και παροδική, αλλά η `εν γαλήνη και αταραξία`, δηλαδή η διαρκής. Ο θάνατος – κατά τον Επίκουρο πάντοτε – δεν είναι κάτι το κακό, `αφού όταν υπάρχουμε εμείς, εκείνος δεν είναι παρών και όταν αυτός εμφανισθεί, εμείς παύουμε πλέον να υπάρχουμε`.
Πρέσβευε, εξάλλου, ότι η μελέτη και οι σπουδές αξίζουν μόνο όταν μας φέρνουν στην `ευδαιμονία βίου` και μας απαλλάσσουν από τους φόβους και τις πλάνες, που μας δημιουργεί το περιβάλλον μας, μες στο οποίο ζούμε. Οι ψυχικές ηδονές είναι κατά πολύ ανώτερες από τις σωματικές, χωρίς όμως με τούτο να έπεται πως και οι δεύτερες στερούνται σημασίας ιδιαίτερης.
Ο Επίκουρος είχε τα μέγιστα διαπρέψει, τόσο κατά την ανάλυση των διαφόρων επιμέρους φαινομένων, όσο και κατά το ότι πρώτος αυτός ίδρυσε τη λεγόμενη `θεωρία της αισθησιοκρατίας`. Πιο συγκεκριμένα δε πίστευε σχετικά ότι η σκέψη εξαρτάται από τις αισθήσεις και ότι δεν υπάρχει κάτι στο ανθρώπινο μυαλό, το οποίο να μην έχει προϋπάρξει στις αισθήσεις μας. Και τέλος, ότι η αίσθηση δεν ελέγχεται από τη νόηση, αφού η δεύτερη, καθώς προαναφέραμε, εξαρτάται κυριαρχικά από την πρώτη.
Η επικούρεια φιλοσοφία άσκησε σοβαρότατη επίδραση σε αρκετές νεώτερες Σχολές του λεγόμενου `ματεριαλιστικού κύκλου`, δηλαδή των υλιστών φιλοσόφων. Ιδιαίτερα δε επηρέασε πολύ τον μαρξισμό, που υιοθέτησε απόλυτα τη θεωρία του ότι η γνώση και οι διάφορες ψυχοπνευματικές μας λειτουργίες δεν είναι παρά παλιές αντανακλάσεις της εξωτερικής αντικειμενικής πραγματικότητας, δηλαδή της υλικής πραγματικότητας, μες την οποία ζούμε και υπάρχουμε.
Ο Επίκουρος πέθανε στην Αθήνα από λιθίαση των νεφρών του, που του επέφερε διακοπή της ούρησής του.